نقش داروسازان در پرونده الکترونیک سلامت
استفاده از پرونده الکترونیک سلامت (EHR) توسط پزشکان بر سلامت بیماران تأثیر مثبت می‌گذارد. با این حال، داروسازان نیز می‌توانند فعالانه از قابلیت‌های پیشرفته‌ی پرونده الکترونیک استفاده کنند. در ادامه همراه مداریو بمانید تا از ارتباط داروسازان و پرونده الکترونیک سلامت در سیستم درمانی آمریکا بیشتر بدانیم. داده‌های موجود در این مقاله می‌تواند راهنمایی ارزشمند برای طراحی پرونده الکترونیک سلامت در ایران باشد.
3 حوزه ورود داروسازان به پرونده الکترونیک سلامت
داروسازان، به عنوان اعضای مهم تیم مراقبت‌های سلامت، از بسیاری از ویژگی‌های پرونده الکترونیک سلامت بهره می‌برند. تحقیقات این حوزه بر 3 نقش اصلی متمرکز است:
- مستندسازی
- تلفیق دارویی و
- ارزیابی و نظارت بر بیمار.
با رشد فناوری اطلاعات سلامت، ضروری است که گردش کار و اطلاعات مورد نیاز داروسازان نیز در پرونده الکترونیک برآورده شود تا کیفیت درمان دارویی، ارتباط بین اعضای تیم و نتایج به دست آمده برای بیمار بهینه‌سازی شود.
داروسازان سابقه‌ی فعالیت در سیستم‌های اطلاعات را دارند، از جمله
- سیستم تبادل تلفنی اطلاعات سلامت در سال 1877؛
- سیستم پروفایل‌های الکترونیکی بیماران؛
- سیستم‌های مدیریت موجودی در دهه 1960؛
با این حال، در تحقیق، طراحی و تصمیم‌گیری‌های انفورماتیک داروسازان اغلب نادیده گرفته می‌شوند.
داروسازان در بسیاری از محیط‌های بالینی نقش زیادی در مراقبت مستقیم از بیمار دارند. داروسازی بالینی به عنوان «ارائه‌ی مراقبت از بیمار برای بهینه‌سازی درمان دارویی و ارتقاء سلامت، آسایش، ایمنی و پیشگیری از بیماری» تعریف شده است. این شاخه از داروسازی باعث بهبود مراقبت از بیمار می‌شود. تحقیقات نشان داده است که در محیط بیمارستان و بستری، داروسازان بالینی باعث بهبود کیفیت، ایمنی و کارآیی مراقبت از بیماران شده‌اند و بنابراین آنها به عنوان اعضای مهم تیم مراقبت‌های سلامت شناخته شده‌اند.
پرونده الکترونیک سلامت بر شیوه‌های مراقبت پزشکان، پرستاران و داروسازان از بیماران تأثیر گذاشته است. داروسازان تشویقی مبتنی بر برنامه‌ی «استفاده از پرونده الکترونیک سلامت» را دریافت نمی‌کنند؛ اما، آنها کاربران فعال پرونده الکترونیک هستند و نقش اساسی در برخی اقدامات مانند تلفیق دارویی، سیستم رایانه‌ای ثبت دستورات پزشک (CPOE)، سیستم نسخه‌نویسی الکترونیک، پشتیبانی تصمیم‌گیری بالینی و واکسیناسیون دارند.
داروسازان چگونه از پرونده الکترونیک سلامت استفاده می‌کنند؟
اگرچه داروسازان از بسیاری از عملکردهای پیشرفته و گوناگون پرونده الکترونیک سلامت استفاده می‌کنند، اما تحقیقات انجام شده روی سه استفاده‌ی اصلی تمرکز کرده است: (1) مستندسازی، (2) تلفیق دارویی (3) و ارزیابی و نظارت بر بیمار.
1-مستندسازی در پرونده الکترونیک سلامت
در سال 2007، نود درصد از بیمارستان‌های دارای پرونده الکترونیک به داروسازان امکان دسترسی به بخش‌هایی از پرونده الکترونیک را برای مدیریت درمان دارویی داده‌اند ولی فقط نیمی از این بیمارستان‌ها به داروسازان اجازه‌ی مستند سازی در پرونده الکترونیک را داده‌اند. با این حال، یک پژوهش تازه نشان داد که 62.3٪ از بیمارستان‌ها در سال 2013 داروسازان را ملزم به مستندسازی توصیه‌ها و یادداشت پیشرفت‌ها (ثبت سیر بیماری) در پرونده‌های پزشکی کرده‌اند، در حالی که در سال 2011 این عدد 54.9٪ درصد بود.
وظایف مستندسازی داروسازان شامل یادداشت‌های مربوط به تلفیق دارویی، مستندات آلرژی‌ها، یادداشت پیشرفت بالینی، یادداشت‌های مربوط به درمان دارویی (مانند دلایل توصیه به قطع دارو یا مصرف فعالانه) است.
برخی از موانع شناسایی شده در مستندسازی داروسازان در پرونده الکترونیک شامل ترس از دعوی قضایی یا انتقاد سایر متخصصان، محدودیت زمانی، پذیرفته شدن توسط پزشکان و مالکیت پرونده سلامت است.
همچنین سوالاتی در مورد مسائل زیر وجود دارد:
- چیزی که داروسازان باید مستند کنند
- نحوه‌ی مستندسازی؛ اینکه چه کسی اسناد را بخواند یا استفاده کند
- چگونگی استفاده از مستندسازی در ارتباط بین داروسازان، سایر متخصصان مراقبت‌های سلامت و بیماران
- و آیا می‌توان از این مستندسازی به نوعی برای توجیه مالی هزینه‌ها و مزایای داروسازان بالینی استفاده کرد یا نه.
باید با دقت بررسی شود که داده‌ها باید چگونه از داروسازان دریافت شود.
نقش گسترده‌ی داروسازان بالینی به تأکید بر نیاز به افزایش مستندسازی داروسازان در پرونده الکترونیک سلامت منجر شده است و داروسازان اکنون نیاز به دسترسی به کل پرونده‌ی بیمار، صرف نظر از محل دریافت مراقبت را مطالبه می‌کنند. با افزایش مستندسازی داروسازان در پرونده الکترونیک، مهم است که آنها بدانند چگونه می‌توانند اطلاعات را در پرونده الکترونیک پیدا کنند و چگونه ارزیابی‌ها یا توصیه‌های خود را در آن مستند کنند.
2-تلفیق دارویی
طی فرآیند تلفیق دارویی، داروساز پرونده الکترونیک سلامت را از نظر سازگاری و صحت سابقه‌ی دارویی بیمار بررسی می‌کند و مصاحبه‌های نظام‌مندی با بیماران انجام می‌دهد تا اطلاعات بیشتری به دست آورد. در یک مطالعه مشخص شد که برای 74٪ از بیماران، مغایرت‌‌های دارویی بین گزارش خود بیماران و پرونده الکترونیک آنها وجود دارد. از این مغایرت‌ها، 5/51 درصد به دلیل داروهای گزارش شده توسط بیمار و درج نشده در پرونده الکترونیک (مانند داروهای بدون نسخه)، فراموشی بیماران برای گزارش مصرف دارو، داروهای تجویز شده از سایر تجویزکنندگان و غیره است. مطالعه‌ی دیگری نشان داد که جمعیت بیمار بررسی شده به طور متوسط 6 مورد مغایرت در داروی گزارش شده در پرونده الکترونیک دارد.
داروسازان از پرونده الکترونیک سلامت برای مقایسه‌ی لیست‌های دارویی، ارتباط دادن داروهای مصرف شده با مشکلات بیمار، ارزیابی اثربخشی و رویداد ناخواسته‌ی دارویی (ADE) و ارائه توصیه‌های مستندسازی برای فراهم نمودن تاریخچه‌ی کامل داروهای مصرفی بیمار استفاده می‌کنند. وظایف مربوط به تلفیق دارویی به طور قابل توجهی به فناوری اطلاعات وابسته است و تلفیق دارویی می‌تواند از به اشتراک گذاشته شدن لیست‌های دارویی بین سازمان‌ها –مثلاً از طریق سیستم تبادل اطلاعات سلامت (HIE)- سود زیادی ببرد. با این حال، تبادل اطلاعات سلامت فقط می‌تواند لیست داروهای بالقوه‌ای را که بیماران مصرف می‌کنند ارائه دهد؛ بنابراین، تلفیق دارویی هنوز مستلزم مصاحبه با بیماران برای ارزیابی چگونگی مصرف داروهایشان است و این نقشی است که کاملاً مناسب داروسازان است.
3-ارزیابی و نظارت بر بیمار
داروسازان حاضر در محیط بستری زمان زیادی را صرف استفاده از پرونده الکترونیک برای ارزیابی یا تشخیص بیماران خود می‌کنند. این ارزیابی‌ها معمولاً شامل
- شناسایی مشکلات بالقوه دارویی
- بازبینی رژیم‌های دارویی
- بررسی تداخلات دارویی-دارویی
- بررسی تداخلات دارویی-بیماری
- نظارت بر رویدادهای ناخواسته‌ی دارویی
- ارزیابی اثربخشی درمانی و مناسب بودن دوز داروها بر اساس وضعیت بیماری و نتایج آزمایشگاهی
- مدیریت درمان‌های دارویی
- انجام تلفیق دارویی
- و ارزیابی میزان پایبندی بیمار به مصرف دارو است.
علاوه بر این، در بسیاری از موسسات، داروسازان بالینی در راندهای بالینی بیماران حضور می‌یابند و در سایر جنبه‌های مراقبت میان‌رشته‌ای از بیمار مشارکت می‌کنند- جنبه‌هایی که در بسیاری از موارد فراتر از مسائل دارویی است. ابزارهایی برای پشتیبانی تصمیم‌گیری بالینی طراحی شده‌اند که از داده‌های پرونده الکترونیک برای کمک به داروسازان استفاده می‌کنند.
علاوه بر این، بین بیمارستان‌ها، داروخانه‌های خرده‌فروشی و سایر تشکیلات مرتبط با داده‌های بیمار، گسستگی و قطع ارتباط جدی وجود دارد که ممکن است به ضرر بیمار تمام شود. تبادل به موقع و دقیق اطلاعات سلامت بین پرونده‌های الکترونیک و داروخانه‌های محلی ضروری است.
به عنوان مثال، در برخی کشورها، داروسازان به داده‌های پرونده الکترونیک دسترسی دارند تا بتوانند روی درمان بیماران نظارت کنند. اگرچه این نوع دسترسی پتانسیل گسترش نقش داروسازان و بهبود ایمنی بیمار را دارد اما نگرانی‌هایی در مورد بازپرداخت بیمه‌ها، محدودیت‌های زمانی، مسئولیت، رضایت بیمار و پاسخگویی قانونی و همچنین چالش‌ها و موانع اضافی در داروخانه‌های خرده‌فروشی وجود دارد.
مطالعات زیادی به بررسی نیازهای اطلاعاتی و رفتارهای اطلاع‌یابی پرستاران و پزشکان پرداخته‌اند اما هیچ مطالعه‌ای در مورد داروسازان یافت نشد. به نظر می‌رسد پرستاران به دنبال اطلاعات مربوط به پروتکل‌ها و پروسه‌ها هستند در حالی که پزشکان اطلاعات مربوط به تشخیص را در پرونده الکترونیک جستجو می‌کنند.
مطالعات دیگر نشان می‌دهد که پزشکان تمرکز بیشتری روی بخش «ارزیابی و برنامه‌ریزی» یادداشت‌های بالینی دارند و توجه بسیار اندکی به بخش «پروفایل دارویی» نشان می‌دهند. بنابراین قابل درک است که چرا تمرکز داروسازان بر بخش دارویی و نظارت بر اطلاعات مرتبط به دارو در یادداشت‌های بالینی و پرونده الکترونیک اهمیت دارد.
به طور خلاصه، شواهد حاکی از آن است که بین نقش داروسازان و نیاز آنها به اطلاعات شکافی وجود دارد. ضروری است که پرونده الکترونیک سلامت به شکلی طراحی شود که این نیازها را برآورده کند، زیرا اطلاعات جا افتاده، ناقص یا نادرست می‌تواند منجر به خطاهای دارویی، رویدادهای ناخواسته‌ی دارویی، ناتوانی از ارائه‌ی درمان پیشگیری‌کننده و سایر زیان‌های احتمالی به بیماران شود.
پیامدها و فرصت‌های آینده
سازمان‌های انفورماتیک میان‌رشته‌ای اهمیت گنجاندن داروسازان و اهمیت طراحی پرونده الکترونیک جهت پشتیبانی از نیازهای شناختی داروسازان را تشخیص داده‌اند. نیازی حیاتی به حضور داروسازان در بخش انفورماتیک و استفاده از انفورماتیک در داروسازی بالینی وجود دارد. اگرچه داروسازانی در حوزه‌ی انفورماتیک وجود دارند و ابزارهای انفورماتیکی برای حمایت از داروسازان ساخته شده‌اند، اما به نظر می‌رسد که تعداد آنها بسیار کم است.
علاوه بر این، آموزش انفورماتیک داروسازی ضعیف و غیر یکپارچه است. برای تغییر این وضعیت، برخی از دانشکده‌های داروسازی اکنون داروسازانی را در زمینه‌ی انفورماتیک آموزش می‌دهند و دو نوع مدرک دکترا و کارشناسی ارشد ارائه می‌دهند. این نشان می‌دهد که کمبود داروساز در تحقیق و توسعه انفورماتیک ممکن است به دلیل عدم آگاهی و آموزش باشد.
به نظر می‌رسد بسیاری از اپلیکیشن‌های فناوری اطلاعات سلامت برای خودکارسازی وظایف یا فرآیندهای تجاری یا حتی تقلید از چارت‌های مبتنی بر کاغذ طراحی شده‌اند. با این وجود، پرونده الکترونیک سلامت فرصت‌هایی را برای پشتیبانی از وظایف شناختی و گردش کار داروسازان فراهم می‌کند.
در حال حاضر ابزارهای کمی برای داروسازان وجود دارد، با این حال این ابزارها می‌توانند به افزایش شناسایی مشکلات، سرعت و کارآیی تشخیص و سرعت و کامل بودن تلفیق دارویی کمک کنند و با کاهش رویدادهای ناخواسته‌ی دارویی، نتایج بیمار را بهبود بخشند.
نتیجه‌گیری
استفاده و پیاده‌سازی پرونده الکترونیک با تامین بودجه و تغییر سیاست‌ها صورت می‌گیرد و داروسازان باید بخشی از تیم‌های طراحی و پیاده‌سازی باشند. از آنجایی که پرونده الکترونیک سلامت در محیط مراقبت‌های سلامت طراحی و اجرا می‌شوند، ضروری است که گردش کار و اطلاعات مورد نیاز داروسازان در پرونده‌های الکترونیک تأمین شود تا کیفیت درمان دارویی و نتایج بیمار بهینه شود. از آنجایی که انفورماتیک یک علم میان‌رشته‌ای است، داروسازان باید به عنوان اعضای مهم تیم مراقبت‌های سلامت در آن گنجانده شوند.
منبع: pubmed
